Co to jest radioterapia? Jak działa radioterapia?

To pytanie często zadają sobie pacjenci onkologiczni oraz ich bliscy. Projekt Radioterapia Leczy Raka powstał właśnie po to, aby odpowiedzieć na te i wiele innych pytań nurtujących pacjenta i jego rodzinę.

W ramach projektu znamienici polscy eksperci z wieloletnim stażem w opiece nad pacjentem onkologicznym, opracowali artykuły oraz materiały edukacyjne z myślą o pacjentach. Na tej stronie zamieszczamy rzetelną wiedzę o radioterapii!

Naszą ambicją było, aby treści na stronie zostały opracowane w sposób zrozumiały dla każdego. Nie uciekniemy jednak od fachowego słownictwa, gdyż jest ono integralną częścią procesu leczenia. Postaramy się jednak, aby definicje były wytłumaczone w maksymalnie przyjazny sposób.

To, co warto zaakcentować to fakt że leczenie jest w całości refundowane, a nowoczesne techniki teleradioterapii są dostępne w większości Zakładów Radioterapii w Polsce. Lista ośrodków z danymi kontaktowymi znajduje się w zakładce Mapa Ośrodków.

Radioterapia to leczenie, w ramach którego do walki z nowotworem stosuje się promieniowanie jonizujące. Sam zabieg jest bezbolesny i trwa zaledwie kilka minut. Promieniowanie działa niszcząco na komórki nowotworowe i utrudnia im namnażanie się. Radioterapia wpływa również na zdrowe komórki. Są one jednak w stanie samoistnie „naprawić” wywołane uszkodzenia, czego nie potrafią komórki nowotworowe.

Leczenie radioterapeutyczne może być prowadzone ambulatoryjnie, tzn., pacjent nie musi przebywać w szpitalu, chyba że jego stan zdrowia tego wymaga. W przypadku chorych, którzy mieszkają daleko od regionalnego ośrodka onkologicznego, większość szpitali oferuje nieodpłatnie pobyt w hotelu.

Co to jest radioterapia i jak ona działa?

Radioterapia stanowi jedną z podstawowych metod terapii nowotworów złośliwych. Znajduje zastosowanie u 60-70% wszystkich pacjentów leczonych onkologicznie. Wykorzystywana jest samodzielnie lub stanowi integralną część leczenia skojarzonego z chirurgią, chemioterapią i innymi metodami systemowego leczenia raka. W ostatnich latach w Polsce leczeniu napromienianiem jest poddawanych ponad 95 tysięcy pacjentów rocznie.

Nowoczesne techniki teleradioterapii pozwalają na bardzo precyzyjne leczenie, z jednoczesnym ograniczeniem dawki promieniowania na sąsiadujące zdrowe tkanki.

Sposób realizacji radioterapii zmienił się znacznie w ciągu ostatnich lat. Lepiej poznano mechanizmy oddziaływania promieni na nowotwór, a nowoczesna technologia pozwoliła na olbrzymią precyzję w dostarczaniu promieniowania do ściśle określonej objętości chorych tkanek. Zapewnia to lepsze wyniki leczenia onkologicznego oraz zmniejsza liczbę powikłań. W klinicznej radioterapii powszechnie stosowane są przyspieszacze liniowe. Są to specjalistyczne urządzenia, w których generowane jest promieniowanie jonizujące o wysokiej energii. Chociaż są one niezwykle skomplikowane technicznie, zasada generowania promieniowania jest analogiczna jak w lampie rentgenowskiej.

Rodzaje radioterapii wykorzystywane w leczeniu raka:

• teleradioterapia – to metoda, która polega na leczeniu z wykorzystaniem źródła promieniowania umieszczonego w pewnej odległości od ciała pacjenta;
• brachyterapia – to metoda, która polega na leczeniu z wykorzystaniem źródła promieniotwórczego, znajdującego się w bezpośrednim kontakcie z guzem lub w jego sąsiedztwie.

Jakie są korzyści z zastosowania radioterapii?

Radioterapię możemy podzielić na radykalną oraz paliatywną.

• Radioterapia radykalna (definitywna) ma za zadanie całkowite wyleczenie choroby nowotworowej (lub długotrwałe jej kontrolowanie), dlatego podana dawka jej jest wyższa, a leczenie trwa dłużej.
• Radioterapia paliatywna ma na celu łagodzenie objawów spowodowanych miejscowo zaawansowaną lub przerzutową chorobą nowotworową w przypadku braku możliwości wyleczenia. Pomaga zmniejszyć dolegliwości bólowe, działa przeciwkrwotocznie, lub też zmniejsza naciekanie przez nowotwór ważnych struktur anatomicznych (np. oskrzela, przełyku).

Rola pacjenta w zespole radioterapii

W ramach leczenia pacjent przebywa pod opieką zespołu współpracujących ze sobą lekarzy różnych specjalizacji: onkologów radioterapeutów, onkologów klinicznych oraz techników elektro-radiologii, fizyków medycznych, sekretarek medycznych i koordynatorów.

Należy pamiętać, że pacjent również należy do tego zespołu! Rola pacjenta w procesie leczenia jest kluczowa. Poniżej znajduje się lista zaleceń, których przestrzeganie bardzo ułatwi proces leczenia i pozytywnie wpłynie na komfort prowadzonej terapii.

Opracowanie: Justyna Wilczyńska, WWCOiT im.M.Kopernika w Łodzi