Odpowiedzi na pytania zadane przez pacjentów

Radioterapia stanowi jedną z podstawowych metod leczenia nowotworów złośliwych. Znajduje zastosowanie u 60-70% wszystkich pacjentów leczonych onkologicznie. Wykorzystywana jest samodzielnie lub stanowi integralną część leczenia skojarzonego z chirurgią, chemioterapią i innymi metodami systemowego leczenia raka. Jest metodą miejscowego leczenia chorych na nowotwory przy użyciu wiązki promieniowania jonizującego. Napromienianie, czyli radioterapia powoduje zniszczenie komórek nowotworowych. Promieniowanie jonizujące wykorzystywane podczas radioterapii wywołuje w komórkach szereg zmian, co prowadzi do ich śmierci i w efekcie zmniejszenia masy guza lub jego całkowitego zaniku. Reasumując, radioterapia leczy raka.

Kontakt z dziećmi oraz kobietami w ciąży nie jest zabroniony w trakcie radioterapii. Pacjent, który jest w trakcie leczenia radioterapeutycznego nie emituje energii, czyli nie promieniuje. Pacjent nie jest źródłem promieniowania, nie stanowi żadnego zagrożenia dla osób przebywających razem z nim.

Skutki uboczne radioterapii zależą od lokalizacji okolicy napromienianej. Podwyższona temperatura i gorączka są częstym objawem stwierdzanym u pacjentów onkologicznych. Sama radioterapia nie powoduje gorączki. Gorączka może być też objawem progresji choroby, obecności zmian martwiczych w obrębie guza lub zmian przerzutowych.

Jeśli wystąpi podwyższona temperatura, należy zgłosić się do lekarza prowadzącego leczenie radioterapeutyczne, gdyż może to być objaw rozwijającego się zakażenia lub infekcji.

Utrata masy ciała może być skutkiem ubocznym radioterapii. W trakcie radioterapii mogą występować nudności i wymioty, utrata apetytu czy trudności ze spożywaniem pokarmów. Problemy te mogą wynikać bezpośrednio z samej choroby, a także być skutkiem ubocznym terapii przeciwnowotworowej — zarówno radioterapii, jak i chemioterapii. Ich występowanie zależy od rozpoznania oraz lokalizacji okolicy napromienianej.

Bardzo ważne jest, aby pacjent otrzymał odpowiednie i efektywne wsparcie żywieniowe w trakcie leczenia onkologicznego. Więcej na temat roli diety w procesie leczenia znajdziesz w zakładce Rola diety.

Miejscowe wypadnie włosów może wystąpić po radioterapii obszaru mózgowia lub nowotworów głowy i szyi. O skali wypadania włosów decyduje rozmiar obszaru poddawanego leczeniu oraz dawka promieniowania. Lekarz prowadzący omówi z Państwem, czy utrata włosów może mieć charakter trwały. Jeśli nastąpi tymczasowa utrata włosów, zaczną one odrastać po upływie około 2 – 3 miesięcy od zakończenia leczenia. Całkowite odrastanie może trwać od 6 miesięcy do 1 roku. Po odrośnięciu włosów, może być zauważalna zmiana koloru i faktury włosa.

Radioterapia nie boli. Nie jest procedurą inwazyjną.

Celem radioterapii jest zniszczenie komórek nowotworowych z możliwie jak największym zaoszczędzeniem zdrowych struktur znajdujących się w sąsiedztwie guza. Radioterapia znajduje zastosowanie w leczeniu wielu nowotworów w prawie każdej możliwej lokalizacji w ciele człowieka.

Radioterapię możemy podzielić na radykalną oraz paliatywną. Lekarz prowadzący wyjaśni, która z nich jest stosowana w Państwa przypadku.

Radioterapia radykalna ma za zadanie całkowite wyleczenie choroby nowotworowej (lub długotrwałe kontrolowanie jej), dlatego dawka jej jest wyższa i trwa ona dłużej.

Radioterapia paliatywna ma na celu łagodzenie objawów spowodowanych chorobą nowotworową w przypadku braku możliwości wyleczenia. Pomaga zmniejszyć dolegliwości bólowe, działa przeciwkrwotocznie czy zmniejsza naciekanie przez nowotwór ważnych struktur np. rdzenia kręgowego.

Nie, nie jest. Pacjent w trakcie radioterapii nie emituje promieniowania na inne osoby.

Tak, celem radioterapii jest zmniejszenie masy guza lub jego całkowita likwidacja.

Promieniowanie działa, niszcząc komórki nowotworowe i utrudniając im namnażanie. Aby radioterapia była skuteczna, niezbędny jest czas. Potrzeba wielu dni lub tygodni, zanim komórki nowotworowe zaczną obumierać. Po zakończeniu radioterapii obumierają one dalej przez kolejne tygodnie lub miesiące, dlatego zmniejszenie guza nie jest widoczne od razu. Ocena zmniejszenia masy guza wymaga wykonania badań obrazowych (tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy PET/TK) w określonym odstępie czasu od zakończenia radioterapii. Lekarz prowadzący omówi z Państwem odpowiedni schemat wykonywania badań kontrolnych.

Leczenie podawane jest w cyklach, które mogą trwać od 1 do 7 tygodni w zależności od zastosowanej metody i zaawansowania choroby.

Zabiegi radioterapii mogą odbywać się od poniedziałku do piątku. U niektórych osób wystarczająca jest terapia jednodniowa. Dzięki temu część pacjentów może pozostać np. aktywna zawodowo. Lekarz prowadzący omawia z pacjentem czas trwania leczenia przed jego rozpoczęciem.

Radioterapia wymaga czasu, aby zaobserwować jej skuteczność. Potrzeba wielu dni lub tygodni, zanim komórki nowotworowe zaczną obumierać. Po zakończeniu radioterapii obumierają one dalej przez kolejne tygodnie lub miesiące, dlatego zmniejszenie guza nie jest widoczne od razu. Ocena zmniejszenia masy guza wymaga wykonania badań obrazowych (tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy PET/TK) w określonym odstępie czasu od zakończenia radioterapii.

W określonych sytuacjach technicy elektroradiologii w trakcie symulacji wstępnej obrysują markerem leczony obszar na skórze. Może być konieczne naniesienie na skórze trwałych znaczników, czyli małych kropek w formie tatuażu. Pielęgniarki użyją sterylnej igły i kropli atramentu do wykonania takiego tatuażu. Będzie temu towarzyszyło uczucie delikatnego ukłucia. Wytatuowane znaczniki nie są większe niż główka szpilki. Oznaczenie markerem można zmyć po zakończeniu symulacji leczenia, o ile technik lub lekarz prowadzący nie poleci go zostawić na określony czas. Tatuaże są trwałe i nie da się ich zmyć. W przypadku obaw dotyczących wykonania tatuaży w ramach radioterapii należy porozmawiać z lekarzem.

Po wykonaniu tatuaży technicy wykonają tomografię komputerową w pozycji terapeutycznej. Obrazy z TK i wytatuowane znaczniki zostaną wykorzystane każdego dnia terapii do prawidłowego ułożenia na stole ciała pacjenta. Odpowiednie ułożenie i odtworzenie tej samej pozycji są ważne, bo pozwalają na bardzo precyzyjne dotarcie promieni tylko do nowotworu przy zachowaniu maksymalnej ochrony zdrowych tkanek.

Nie należy przyjmować żadnych witamin ani suplementów bez konsultacji z lekarzem prowadzącym. Dotyczy to zarówno suplementów odżywczych, jak i ziołowych. Nie ma natomiast przeciwwskazań do codziennego przyjmowania preparatów multiwitaminowych podczas leczenia. Niemniej nie należy przyjmować dawki większej niż zalecana dzienna porcja dowolnej witaminy. O przyjmowaniu suplementów w trakcie radioterapii należy poinformować lekarza prowadzącego. Warto zaznaczyć, że u pacjentów onkologicznych dużą rolę odgrywa dobrze zbilansowana dieta. Więcej na ten temat w zakładce Rola diety.