Diagnostyka raka płuca

Wróć

W tej zakładce zajmiemy się omówieniem badań diagnostycznych, które stanowią podstawę do rozpoznania choroby oraz oceny jej zaawansowania.

Badanie cytologiczne

Wskazanie do wykonania badania:

Występowanie zmiany zlokalizowanej centralnie w płucu, nasuwającej podejrzenie raka.

Badanie cytologiczne plwociny wykonuje się tylko wtedy, gdy nie planuje się bronchoskopii (ze względu na stan ogólny lub znaczne zaawansowanie nowotworu widoczne w badaniach radiologicznych).

Przebieg badania:

Próbka plwociny (śluzu, wykrztuszanej wydzieliny z dróg oddechowych) jest sprawdzana w laboratorium, aby ocenić, czy zawiera komórki nowotworowe. Najlepszym sposobem na wykonanie badania cytologicznego jest pobieranie próbek wczesnym rankiem 3 dni z rzędu. Jeśli lekarz podejrzewa raka płuca, dalsze badania zostaną przeprowadzone, nawet jeśli w plwocinie nie zostaną znalezione komórki nowotworowe.

Torakocenteza

Wskazania do wykonania badania:

To badanie wykonywane jest w przypadku obecności płynu w jamie opłucnej. Jeśli płyn zgromadził się wokół płuc (czyli pojawił się tzw. wysięk opłucnowy), lekarz może usunąć część płynu, aby dowiedzieć się, czy jest to spowodowane przez nowotwór rozprzestrzeniający się na opłucną. Obecność płynu w jamie opłucnej może być również spowodowana innymi stanami, takimi jak niewydolność serca lub infekcja.

Przebieg badania:

Podczas badania wykonywane jest nakłucie klatki piersiowej (jamy opłucnowej, czyli błony surowiczej, w której zamknięte są płuca). Nakłucie to wykonuje się w celu pobrania płynu do badań histopatologicznych. Podczas tego zabiegu skóra pacjenta zostaje miejscowo znieczulona. Pomiędzy żebra wprowadzana jest igła w celu pobrania płynu. Płyn jest oceniany w laboratorium pod kątem występowania komórek nowotworowych.

Jeśli obecność płynu w jamie opłucnej spowodowana chorobą nowotworową powoduje trudności w oddychaniu, można powtórzyć torakocentezę, aby usunąć więcej płynu, co może pomóc pacjentowi lepiej oddychać.

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (PCI)

Wskazania do wykonania badania:

Tego rodzaju biopsję można wykonać w celu sprawdzenia, czy w regionalnych węzłach chłonnych nie znajdują się przerzuty nowotworowe. Jest to badanie diagnostyczne, którego celem jest pobranie próbki komórek guza za pomocą cienkiej igły. Zaletą biopsji cienkoigłowych jest to, że nie wymaga nacięcia chirurgicznego. Wadą zaś to, że w ramach zabiegu pobierana jest tylko niewielka ilość materiału biologicznego. W niektórych przypadkach ilość pobranej tkanki może okazać się niewystarczająca do wykonania pogłębionych badań komórek nowotworowych. Brak tych badań uniemożliwia lekarzom postawienie diagnozy i wybór terapii przeciwnowotworowych.

Przebieg badania:

Lekarz za pomocą strzykawki z bardzo cienką igłą pobiera (aspiruje; stąd nazwa biopsja aspiracyjna) komórki i małe fragmenty tkanki.
Przeztchawiczą biopsję cienkoigłową lub przezoskrzelową biopsję cienkoigłową wykonuje się, wprowadzając igłę przez ścianę tchawicy lub oskrzeli (drogi oddechowe prowadzące do płuc) podczas bronchoskopii lub ultrasonografii wewnątrzoskrzelowej (opisane poniżej).

U niektórych pacjentów biopsję cienkoigłową wykonuje się podczas endoskopowego badania USG przełyku (opisanego poniżej). Do podejrzanej zmiany dochodzi się igłą poprzez ścianę przełyku.

Biopsja aspiracyjna gruboigłowa (BAC) przezklatkowa

Wskazania do wykonania badania:

Ten rodzaj biopsji wykonywany jest, gdy podejrzany guz znajduje się w obwodowej części płuc.

Przebieg badania:

Igłę do biopsji można przeprowadzić przez skórę ściany klatki piersiowej i przestrzeń międzyżebrową. Obszar, w który ma być wkłuta igła, można najpierw znieczulić miejscowo. Następnie lekarz wykonujący badanie wprowadza igłę do widocznego na tomografii komputerowej guza.

Możliwym powikłaniem tej procedury jest wyciek powietrza z płuca w miejscu biopsji do przestrzeni między płucem a ścianą klatki piersiowej. Nazywa się to odmą opłucnową. Może to powodować zapadnięcie się części płuca, a czasem problemy z oddychaniem. Jeśli przeciek powietrza jest niewielki, często poprawia się bez żadnego leczenia. Duże nieszczelności są leczone przez wprowadzenie do klatki piersiowej rurki, która zasysa powietrze przez dzień lub dwa.

Bronchoskopia

Wskazania do wykonania badania:

Bronchoskopia jest badaniem, które polega na oglądaniu tchawicy i oskrzeli za pomocą specjalnego urządzenia optycznego (bronchoskopu). Badanie to może pomóc lekarzowi ocenić tchawicę, oskrzela główne i ich rozgałęzienia wewnątrz płuc w celu rozpoznania zmian chorobowych i oceny ich zaawansowania.

Przebieg badania:

Istnieje możliwość wprowadzenia dodatkowego oprzyrządowania przez bronchoskop (kleszczyków, cewnika, szczoteczki) celem pobrania wycinka tkanki, bądź wydzieliny z drzewa oskrzelowego do badania histopatologicznego.

W trakcie bronchoskopii można również nakłuć węzły chłonne, pod kontrolą USG wewnątrzoskrzelowego.

Ultrasonografia (USG) endoskopowa może pomóc w ocenie pobliskich węzłów chłonnych, które mogą zawierać komórki nowotworowe. Biopsję nieprawidłowych węzłów chłonnych można wykonać w tym samym czasie co zabieg.

Mediastinoskopia i mediastinotomia

Wskazania do wykonania badania:

Badanie to wykonywane jest w celu pobrania i obejrzenia materiału biologicznego z węzłów chłonnych wzdłuż tchawicy i oskrzela głównego.

Przebieg badania:

Mediastinoskopia to zabieg, polegający na użyciu rurki z oświetleniem, którą umieszcza się za mostkiem i przed tchawicą. Jeśli niektóre węzły chłonne nie są dostępne za pomocą mediastinoskopii, można wykonać mediastinotomię, aby chirurg mógł bezpośrednio pobrać próbkę z biopsji. W przypadku tej procedury potrzebne jest nieco większe nacięcie (zwykle około 4-5 cm) między lewym drugim i trzecim żebrem obok mostka.

Torakoskopia

Wskazania do wykonania badania:

Badanie to może być wykorzystywane do pobierania materiału z guzów położonych w obwodowych częściach płuca, a także z pobliskich węzłów chłonnych i płynu z jamy opłucnej. Ta procedura nie jest często wykorzystywana w diagnostyce raka płuca, chyba że na podstawie innych badań (np. biopsji gruboigłowej) nie można uzyskać wystarczającej ilości materiału do postawienia diagnozy. Torakoskopia może być również stosowana jako część leczenia w celu usunięcia części płuca w niektórych nowotworach płuc we wczesnym stadium zaawansowania. Ten rodzaj operacji, znany jako chirurgia klatki piersiowej wspomaganej wideo (VATS), jest opisany w leczeniu chirurgicznym niedrobnokomórkowego raka płuca.

Przebieg badania:

Jest to badanie inwazyjne, polegające na wprowadzeniu do jamy opłucnowej urządzenia zaopatrzonego w kamerę wideo, umożliwiającego obejrzenie wnętrza klatki piersiowej. Wprowadza się je przez nacięcie w ścianie klatki piersiowej.

Badania oceniające czynność płuc

Wskazania do wykonania badania:

Badania czynnościowe płuc są często wykonywane po zdiagnozowaniu raka płuca, aby sprawdzić stopień sprawności oddechowej pacjenta. Jest to szczególnie istotne przy podejmowaniu decyzji o kwalifikacji do zabiegu operacyjnego. Operacja usunięcia guza płuca może oznaczać usunięcie części lub całego płuca, dlatego ważne jest, aby wcześniej wiedzieć, jaka jest ich wydolność. Niektóre osoby z upośledzoną czynnością płuc (m.in. z uszkodzeniem płuc w wyniku palenia) nie mają wystarczającej rezerwy zdrowej tkanki płucnej, aby mogły być poddane resekcji nawet części płuca. Testy czynnościowe są dla chirurga ważną wskazówką, jaki zakres operacji jest bezpieczny dla pacjenta, a nawet czy radykalne leczenie operacyjne jest możliwe do przeprowadzenia.

Przebieg badania:

Do najczęściej wykonywanych badań czynnościowych w diagnostyce raka płuca należy spirometria i różnego rodzaju próby wysiłkowe. Przedoperacyjne badania czynnościowe płuc są często wykonywane łącznie z gazometrią krwi tętniczej, która informuje o wysyceniu tlenem krwi tętniczej. W tym teście krew jest pobierana z tętnicy, dzięki czemu można zmierzyć jej wysycenie tlenem i dwutlenkiem węgla.

Opracowanie: Justyna Wilczyńska, WWCOiT im.M.Kopernika w Łodzi